Verse binnenlucht.
Het is algemeen bekend dat verse lucht in een gebouw nodig is, alleen wat minder bekend is dat hier een complete industrie achter zit. Er komt heel wat bij kijken om een gebouw van verse lucht te voorzien. Doordat lucht niet zichtbaar is, is het lastig om hier een voorstelling van te maken.
1. Voor particulieren en zakelijke gebruikers
Vandaar deze blog, waarin we u stap voor stap uitleggen wat het ventileren van een woning of gebouw inhoudt. In deze blog zoomen wij in op woningen en commercieel vastgoed zoals kantoren, winkels en industrie. De principes van ventilatie zijn hetzelfde, alleen de schaal verschilt.
2. Waarom ventileren?
Mensen ademen zuurstof in en CO₂ uit. We verbruiken dus de zuurstof en wanneer we een ruimte niet zouden ventileren, komt er een te kort aan zuurstof en een overschot aan CO₂. Men krijgt een duf gevoel als ze te lang in een niet geventileerde ruimte zijn. Nieuwe zuurstof moet worden aangevoerd en daarom is ventileren zo belangrijk.
3. Open raam
Verreweg de bekendste manier van ventileren is het openen van een raam. Voor het verkrijgen van zuurstof in een gebouw is dat een effectieve manier, maar er kleven ook nadelen aan. Zo is het lastig om de luchtstroom te controleren. Je wilt het liefst een stroom van lucht, zodat de hele ruimte van nieuwe verse lucht wordt voorzien. Als je een grote ruimte hebt met één open raam, is het lang niet zeker dat heel die ruimte verse lucht krijgt. Een ander bekend nadeel, is dat je bij een open raam geklimatiseerde lucht kwijt raakt. Met andere woorden, in de winter verlies je warme lucht en in de zomer koele lucht. U ‘stookt voor buiten’.
4. Soorten ventilatie
Er zijn verschillende soorten ventilatie, hieronder benoemen we de meest voorkomende varianten.
- Mechanische ventilatie. Ook wel balans ventilatie. Er is een kanaal die verse lucht aanvoert en een ander kanaal dat oude lucht afvoert, beide aangedreven door een ventilator. Dit wordt gedaan door de luchtbehandelingskast (LBK).
- Mechanische afzuiginstallatie met natuurlijke toevoer. Hierbij is er sprake een afzuiginstallatie die lucht naar buiten zuigt. Verse lucht komt via een rooster in het raam naar binnen.
- Mechanische installatie met natuurlijke afvoer. Hierbij wordt verse lucht aangezogen door een luchtbehandelingskast (LBK) en behandeld, zoals gefilterd en eventueel voorverwarmd/gekoeld en de ruimte ingeblazen. Natuurlijk afvoer kan een rooster naar buiten zijn.
- Natuurlijke ventilatie. Bijvoorbeeld een open raam.
5. Luchtbehandelingskast (LBK)
Een luchtbehandelingskast doet precies wat de naam doet vermoeden, het behandelen van lucht. Maar wat houdt dat precies in? Om een gebouw van nieuwe en verse lucht te voorzien, zuigt een LBK buitenlucht aan. Deze buitenlucht wordt eerst gefilterd en kan daarna worden voorverwarmd of worden gekoeld. Verder wordt de luchtvochtigheid gemeten en eventueel aangepast. Het voorverwarmen kan heel efficiënt met een warmteterugwinningsunit.
6. Warmteterugwinningsunit (WTW)
In de winter worden ruimtes doorgaand verwarmd. Het verwarmen kost energie en die energie wilt u zo efficiënt mogelijk benutten. Oude maar verwarmde lucht wordt weggezogen door de luchtbehandelingskast (LBK). Het zou zonde zijn om die geklimatiseerde lucht zomaar naar buiten te blazen, de warmte die er in zit kunnen we namelijk nog gebruiken. Daar is de warmteterugwinningsunit (WTW) voor uitgevonden. De WTW heeft een kanaal voor oude verwarmde lucht en een kanaal voor nieuw verse lucht. Die kanalen komen niet met elkaar in contact, maar kruisen elkaar waardoor er warmte kan worden overgedragen. Je wint warmte terug, vandaar de naam. Bij nieuwbouwprojecten met mechanische ventilatie, waarbij met een ventilator verse lucht wordt aangezogen en oude lucht wordt afgezogen, is een WTW verplicht.
Wat is een warmteterugwinningsunit (WTW)?
7. Filteren
Een luchtbehandelingskast (LBK) filtert de lucht, voordat deze in de ruimte wordt geblazen. De mate van filteren, is afhankelijk van meerdere factoren en is altijd maatwerk. In de binnenstad van Amsterdam of Rotterdam is er meer fijnstof, dus zal er sterker gefilterd moeten worden dan op het platteland. Verder kunt u zich voorstellen dat de lucht voor een restaurant of ziekenhuis ook sterker gefilterd moet worden, dan de lucht voor een logistiek centrum. Bepaalde wetten schrijven voor hoe sterk de lucht gefilterd moet worden per branche. Verder beschermt een filter de luchtbehandelingskast (LBK) van binnen. Het spreekt voor zich dat de filters vervangen moeten worden, dit valt binnen het reguliere onderhoud. Er zijn verschillende soorten filters met verschillende gradaties. Voorbeelden van dergelijke filters zijn:
- F filter - Fijn. Een kantoor heeft bijvoorbeeld een F7 filter
- G filter - Grof. Woningen hebben vaak G3 of G4 filter
- H filter - HEPA. Een combinatie van filters. In een laboratorium moet de lucht heel sterk gefilterd worden om de uitslag niet te beïnvloeden
8. Capaciteit
Hoeveel verse lucht heeft een gebouw nodig? Er gaat een studie aan vooraf om die vraag goed te kunnen beantwoorden. Ten eerste moet je voldoen aan wet- en regelgeving. Net als bij het filteren van lucht, gelden voor de hoeveelheid lucht per branche verschillende normen. In kantoren wordt gekeken naar het aantal werkplekken. Per persoon moet er een bepaalde hoeveelheid verse lucht een gebouw binnenkomen, want hoe meer personen, hoe meer zuurstof er verbruikt wordt. In restaurants moet de lucht vaker ververst worden, met als reden dat er gekookt wordt. Uitzonderlijke gevallen zijn bijvoorbeeld zwembaden, in verband met de chloorlucht wordt lucht hier veel vaker ververst. Een ander voorbeeld is een theater, waarbij verse lucht onder de stoelen wordt geblazen om zo een grote hoeveelheid van mensen van zuurstof te voorzien. En ook in woningen moet de luchttoevoer aan bepaalde regels voldoen. Wij bij Klimaatexpert.com zijn van al deze factoren op de hoogte en helpen u graag met advies en/of uitvoering.
9. Vertragende factoren
Net als bij kans op filevorming op een weg die van twee banen naar één gaat, geldt voor het behandelen van lucht hetzelfde. Hoe meer ‘hobbels’ op de weg, hoe moelijker het voor de lucht is om op de plek van bestemming te komen. Vanuit dit oogpunt bekeken, wil je een luchtbehandelingskast zo groot mogelijk uitvoeren. Budgettair en esthetisch gezien, wil je liever een kleinere LBK. Daarom wordt er altijd gezocht naar de ideale balans, dit kan maatwerk zijn of in het geval van kleinere LBK’s in woningen of klein zakelijk gebruik, zijn dit standaard kasten. Bij het berekenen van de capaciteit, moeten alle zaken worden meegenomen, zoals de diameter van de leidingen, grootte en soort roosters, de weerstand van de warmteterugwinningsunit, windrichting, afmetingen van de ruimtes etc. Volgens de Ecodesign richtlijnen ERP (Energy-Related-Products) moet een bepaald rendement behaald worden.
10. Luchtvochtigheid
In bepaalde gevallen komt de luchtvochtigheid binnen een gebouw heel nauw. Voorbeelden hiervan zijn een laboratorium waarbij de binnenlucht heel constant moet zijn om de onderzoeksresultaten niet te beïnvloeden, een opslagruimte van medicijnen waarbij de medicijnen niet beschadigd mogen worden, een restaurant waarbij je niet met beslagen ruiten wilt zitten of een datacentrum waarbij te droge lucht kan zorgen voor statische elektriciteit en dus beschadiging. Bij het ontwerpen van de klimaatbeheersing houden we rekening met deze factoren en zorgen voor het gewenste resultaat. De aansturing kan automatisch door middel van sensoren en computers. Hierdoor heeft u er als gebruiker geen omkijken naar.
11. Voorverwarmen of -koelen
Stel het is winter en het vriest buiten 5 graden. Binnen is het met 22 graden lekker behaaglijk. Er is dan een verschil van 27 graden en het kost veel energie om het verschil te overbruggen. De warmteterugwinningsunit (WTW) zorgt voor de eerste stap verwarming van de buitenlucht. Wanneer de capaciteit van de WTW niet toereikend is, vanwege bijvoorbeeld ruimtegebruik, kan er gekozen worden om een batterij te plaatsen na de luchtbehandelingskast (LBK). Deze batterij kan worden aangesloten op een VRF systeem of warmtepomp, en is een warmtewisselaar die lucht voorverwarmt. De lucht die dan in het gebouw wordt geblazen is dan al lekker op temperatuur, zodat de VRF verwarming minder energie hoeft te gebruiken. Andersom werkt dit principe ook, in de zomer, met het koelen van de lucht.
Meer informatie over VRF Systeem
12. Plaatsing
Een luchtbehandelingskast (LBK) kan op elke gewenste plek in een gebouw geplaatst worden, maar ook boven op een pand. Als je de LBK op een pand plaatst, verlies je in het pand geen ruimte. Die ruimte in een pand kan geld opleveren, bij bijvoorbeeld het verhuren van de ruimte. Als het om een zichtbepalend pand gaat in de binnenstad, kan het zo zijn dat de welstand bepaald dat de LBK binnen geplaatst moet worden. Er zijn tal van mogelijkheden voor het aanzuigen van verse lucht en afvoeren van oude lucht. Het maakt daarvoor niet uit waar de LBK staat. In woningen is de LBK met warmteterugwinningsunit (WTW) zo klein, dat deze vaak in de meterkast wordt geplaatst.
13. Afgifte
De lucht wordt de ruimte binnen geblazen en de mate waarin de verse lucht gemengd wordt met de al aanwezige lucht, heet het inducerend vermogen. Als de temperatuur van de verse ingeblazen lucht vergelijkbaar is met de al aanwezige lucht, neemt het inducerend vermogen toe. Hetzelfde geldt als het rooster waar de lucht doorheen geblazen wordt, schoepen bevat. De lucht gaat daardoor wervelen en mengt zich daardoor beter met de al aanwezige lucht. Er zijn tal van roosters met elk een eigen mate van inducerend vermogen, van factor 1 tot 50. Naast roosters kan de bewerkte lucht ook via een luchtverdeelslang de ruimte in worden geblazen. Dit is een lange luchtzak met gaatjes, die de lucht heel gelijkmatig verdeeld.
14. Aangename temperatuur
Als de ruimte eenmaal goed geventileerd is en de lucht eventueel voorverwarmt of -gekoeld is, is het de taak aan de verwarming of airconditioning om een aangename constante temperatuur te creëren. Er zijn tal van manieren op een ruimte te conditioneren, zoals via het circuleren van lucht via een plafondunit, cassette unit of wandunit.
Een andere manier is via water, zoals via radiatoren of vloerverwarming. Voor de opwekking zijn er ook tal van opties, zoals een VRF systeem, Warmtepomp, Single Split Airconditioning, Multi Split Ariconditioning en nog veel. Voor advies op maat staan we u graag te woord.