Financiële onderbouwing voor uw keuze.
In dit artikel vergelijken we de kosten tussen een lucht/water warmtepomp en een Cv-ketel op gas. We hebben eerder aangetoond dat een luchtwarmtepomp in een woonhuis financieel interessanter is dan een grond gebonden warmtepomp in een uitgebreide blog. De aardwarmtepomp komt daarom niet voor in dit vergelijk.
kWh en m3 - Appels en Peren
Een Cv-ketel werkt op gas en een lucht/water warmtepomp heeft elektriciteit nodig om warmte uit de lucht te kunnen onttrekken. Elektriciteit koop je per kWh en kost € 0,214 per eenheid en gas koop je per kuub en kost € 0,66 per m3. Een vergelijk tussen appels en peren dus.
Om een eerlijk vergelijk te maken, moet je van de eenheden appels en appels maken. Dat hebben we gedaan door de energie van gas uit te rekenen in kWh. De uitkomst daarvan is dat 1 m3 gas overeenkomt met 9,7 kWh. Dat betekent dat 1 kWh gas € 0,66 / 9,77 = € 0,068 kost en 1 kWh elektriciteit nog steeds € 0,214. Gas is dus veel goedkoper dan elektriciteit.
"Kies voor groen, betaal je blauw"
In bovenstaande vergelijk is uitgegaan van het elektriciteitstarief in de verbruiksgroep tot 10.000 kWh, dus met name particulieren en kleine bedrijven. De invloed van de energiebelasting is binnen deze groep het hoogst. Het is bijzonder jammer dat een belasting die een kwart eeuw geleden werd ingevoerd om het energieverbruik in woningen te beperken, nu het nemen van maatregelen die energie besparen juist belemmert. Wie wil overstappen van gas naar elektriciteit voor verwarming en warm water wordt gestraft met een extra hoge energiebelasting. Nog een laatste vergelijking: De energiebelasting op gas is 26,3 eurocent per 9,77 kWh. Dat is 2,69 eurocent per kWh. Voor elektriciteit is dat in de laagste verbruiksgroep 12,32 eurocent. De techniek heeft in die kwart eeuw gelukkig niet stil gestaan. Warmtepompen voor de verwarming en warm watervoorziening zijn steeds efficiënter geworden, waardoor een warmtepomp toch al loont. Sterker nog, u kunt zelfs flink besparen. Daarnaast verandert gelukkig het beleid van de overheid, waardoor de belasting op gas stijgt om het gebruik ervan te ontmoedigen en de belasting op elektriciteit daalt.
Rendement Cv-ketel op gas
Een Cv-ketel op gas heeft te maken met verliezen. De warmte die vrijkomt met het verbranden van gas, kan niet voor 100% worden overdragen aan het water dat wordt verwarmd. Er is altijd sprake van warmteverlies wat neerkomt op een rendementsverlies. Daarnaast ontstaat er tijdens het verwarmen van het water in de Cv-ketel waterdamp die samen met rookgassen uit het schoorsteen verdwijnt. In het geval van een HR ketel, wordt de waterdamp gecondenseerd en de warmte die daarbij vrijkomt weer opgevangen. Dat betekent minder verlies en een hoger rendement. Maar het rendement kan dus nooit 100% of hoger zijn. Het gemiddelde rendement van een Cv-ketel is 90%.
Rendement en COP van een Warmtepomp
Een luchtwarmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht. Voor dat proces is elektriciteit nodig. De verhouding tussen de afgegeven warmte van de warmtepomp tegenover het elektriciteitsverbruik is de COP. Wanneer er van alle energie die een warmtepomp nodig heeft, vier delen uit de buitenlucht komen en één deel uit elektriciteit, dan is de output 5 kWh warmte. De COP is in dit voorbeeld 5. In een rekensom ziet dat er als volgt uit:
Hoe hoger het COP getal, hoe zuiniger de warmtepomp, want het verbruik van elektriciteit is lager. De terugverdientijd van een warmtepomp met een hoge COP is daarom korter en er zijn minder zonnepanelen nodig om het verbruik ervan te compenseren.
Het rendement van de warmtepomp is in dit voorbeeld 500%. Want voor één deel elektriciteit heb je 5 delen warmte. Dat is 5,6 keer beter dan het rendement van een Cv-ketel op gas. Anders gezegd, een warmtepomp is 5,6 zuiniger dan een Cv-ketel op gas.
Omslagpunt Cv-ketel en lucht/water warmtepomp
Ook al is elektriciteit vanwege de hogere belasting duurder dan gas, vanwege het betere rendement is een warmtepomp dus toch interessant. Nu is de vraag, hoeveel COP minimaal nodig is om goedkoper te zijn dan gas. Dat is uit te rekenen met deze som:
Een COP van 2,83 over het gehele seizoen is absoluut haalbaar. En zeker voor particuliere woningen kunnen met de huidige warmtepomptechniek SCOP’s (gewogen jaargemiddelde van de COP) hoger dan 5 behaald worden. Daarnaast zijn er ook niet kosten gerelateerde redenen om voor een warmtepomp te kiezen. Denk bijvoorbeeld aan comfort of aan het feit dat een warmtepomp niet alleen verwarmt maar ook kan koelen en zo ieder seizoen voor een aangename temperatuur zorgt.
Maar wanneer we daadwerkelijk willen weten wat we kunnen besparen met het toepassen van een warmtepomp, dan moeten we met nog een aantal andere zaken rekening houden. Zoals het verbruik, de teruggave van energiebelasting en het vastrecht.
Verbruik en besparing op kosten warmtepomp versus Cv-ketel
Om een beeld te krijgen van de besparing, moeten we beginnen met het verschil in kosten te berekenen. Hiervoor is het enerzijds van belang te bepalen in welk verbruikstarief een woning of gebouw valt en anderzijds wat het verbruik in de praktijk zal zijn. Laten we als voorbeeld het verbruik in een gemiddelde woning nemen. Het gasverbruik in deze woning is 1.800 m3, waarvan 1.400 m3 voor verwarming en 400 m3 voor warm tapwater. Uit 1 m3 aardgas kan 9,77 kWh energie gehaald worden. Het ketelrendement is 90%. In de praktijk betekent dit:
1.400 x 9,77 kWh x 0,9 = 12.310 kWh aan warmtebehoefte.
Willen we dit vergelijken met het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp dan zullen we die 12.310 kWh aan warmte moeten delen door het seizoensrendement (de SCOP) van de gekozen warmtepomp. De SCOP van de verschillende typen en capaciteiten van warmtepompen is over het algemeen terug te vinden in de technische specificaties. De warmtepomp voor deze woning heeft een capaciteit van 7 kW en een SCOP van 5,2. Het elektriciteitsverbruik voor warmte in ons voorbeeld wordt dan 12.310 : 5,2 = 2.367 kWh. Daar moet bij opgemerkt worden dat we in dit voorbeeld enkel uitgaan van de verwarmingstoepassing van de warmtepomp. Het verbruik voor het produceren van warm tapwater en legionellabestrijding laten we in dit kader buiten beschouwing aangezien dit nagenoeg break-even zal zijn ten opzichte van een Cv-ketel.
Maar wat zegt dit nu over de kosten en besparingen? Die vraag kan op twee manieren benaderd worden. De eerste is de prijsbenadering. We blijven nog even bij hetzelfde voorbeeld en gaan uit van het laagste verbruikstarief (hoogste energiebelasting) bij het bepalen van de elektriciteitsprijs per kWh. Deze elektriciteitsprijs is 21,4 eurocent. Dit vermenigvuldigd met 2.711 kWh brengt het totaal op € 506,54 De gasprijs per kWh met een correctie voor het rendement is 7,55 eurocent (0.068 / 0.9). Dit vermenigvuldigen we met 12.310 kWh en brengt ons op een totaal van € 929,41 Het verschil € 929,41 – € 506,54 = € 422,87 is de dan de besparing in verbruik.
Een andere benadering is de besparingsbenadering. Hierbij gaan we uit van onderstaande formule:
In cijfers:
De besparing is dus ca. € 420 !
*Dit is een gemiddelde; leveranciers hanteren verschillende tarieven.
Energiebelasting, vaste leveringskosten en netbeheerkosten
Om het beeld van kosten en besparingen compleet te maken, moeten we ook de teruggave van energiebelasting, het vastrecht en netbeheer meewegen. Onze overheid vindt dat iedereen recht heeft op een bepaalde hoeveelheid elektriciteit voor primaire levensbehoeften zoals licht, koelkast en wasmachine. Daarom wordt als compensatie een vermindering op de energiebelasting gegeven. Dit wordt achteraf verrekend via de heffingskorting van de elektriciteitsleverancier. Deze vermindering op de energiebelasting geldt alleen voor stroom en iedere aansluiting met verblijfsfunctie komt er voor in aanmerking. Ofwel ieder adres waar iemand woont of werkt. De heffingskorting is voor iedereen gelijk. Deze is dus ook niet van invloed op de keuze voor een Cv-ketel of warmtepomp.
De vaste leveringskosten, voorheen ook wel vastrecht genoemd, zijn een heel ander verhaal. De vaste leveringskosten moeten aan de energieleverancier betaald worden voor de levering van energie. In principe zijn deze leveringskosten een vast bedrag per maand. Verschillende energieleveranciers kunnen wel verschillende vaste leveringskosten in rekening brengen. Elektriciteit hebben we altijd nodig. Voor onze verlichting, de wasmachine, de TV etc. Afsluiten is geen optie en je betaalt dan ook niet meer of minder vaste leveringskosten voor het feit dat je een warmtepomp gebruikt. Dat geldt niet voor gas. Vaste leveringskosten voor gas worden enkel voor de ketel betaald en wie zich laat afsluiten hoeft deze ook niet meer te betalen. Gemiddeld zijn de vaste leveringskosten voor gas € 7,60 per maand. Naast deze besparing vervallen bij afsluiting van gas ook de kosten voor netbeheer (aansluiting, meter, transport). De hoogte van dat bedrag is afhankelijk van de capaciteit van de elektriciteits- en gasaansluiting. Voor een gasaansluiting is dat gemiddeld € 10,20 per maand. Voor het afsluiten van gas mag dus € 7,60 +
€ 10,20 x 12 (maanden) = € 213,60 per jaar opgeteld worden bij de besparing.
De totale besparing komt dan uit op € 420,- (op verbruik) + € 213,60 (voor afsluiten gas) = € 633,60 per jaar!
Kosten besparen met de warmtepomp
Een vergelijking tussen de Cv-ketel en de warmtepomp op basis van kosten en besparingen leert ons dat forse besparingen mogelijk zijn bij het toepassen van een warmtepomp. Een deel van die besparing wordt gevonden in het verbruik. Sluiten we bovendien het gas helemaal af en kiezen we volledig voor een warmtepomp en koken op elektriciteit (zoals inductie) dan is een kostenbesparing van zo'n € 630,- per jaar heel reëel. Wie kiest voor een hybride oplossing bespaart niet op de afsluiting van gas en heeft bovendien een lagere besparing op verbruik. Zorgt de ketel bijvoorbeeld de helft van de tijd voor de verwarming dan is de besparing op verbruik ook de helft. In ons voorbeeld is die besparing dan slechts € 420,- / 2 = € 210,-. Vanwege 2 x onderhoud en 2 x afschrijving bij een hybridewarmtepomp, namelijk voor de warmtepomp én de gasketel, is de besparing met een hybridewarmtepomp slechts enkele tientjes per jaar ten opzichte van een gasketel.
Bestaande woning versus nieuwbouwwoning
In dit voorbeeld zijn we uitgegaan van huis met goede isolatie en een laag temperatuur afgiftesysteem zoals vloerverwarming, fancoilunits of radiatoren met een Climatebooster. In dat geval verbruikt de warmtepomp het minst en is de SCOP van 5,2 reëel. Bij een nieuwbouwhuis is goede isolatie altijd het geval. Bij een bestaande woning die niet goed is geïsoleerd zijn er twee opties: of na-isoleren of een hogere COP op de koop toe nemen. In het laatste geval zijn er meer zonnepanelen nodig om het verbruik van de warmtepomp te compenseren, dan bij goede isolatie en een laag temperatuur afgiftesysteem.
Vloerverwarming i.c.m. een warmtepomp
Kosten aanschaf Warmtepomp t.o.v. Cv-ketel + terugverdientijd
De aanschafprijs van een HR Cv-ketel is zo’n € 2.000,- en een laag temperatuur lucht/water warmtepomp kost tussen de € 7.000,- en € 12.000,- , ervan uitgaande dat je ook een (geïntegreerde) boiler voor warm tapwater nodig hebt. In het geval van een goed geïsoleerde woning, is de warmtevraag lager en ga je uit van een warmtepomp met een kleinere capaciteit. We kiezen een lucht/water warmtepomp met een capaciteit die past bij het bovenstaande voorbeeld en rekenen daarom met € 9.000,-.
De overheid geeft op energiezuinige warmtepompen een subsidie in dit geval van € 2.000,-, die in mindering kan worden gebracht op de investering. Om de meerinvestering van een lucht/water warmtepomp t.o.v. een Cv-ketel op gas uit te rekenen, moet de prijs van de Cv-ketel van de investering worden afgetrokken, waardoor de meerprijs van een warmtepomp € 9.000,- – € 2.000,- – € 2.000,- = € 5.000,- is in het geval van een bestaande woning. Een natuurlijk moment zou zijn wanneer uw Cv-ketel aan vervanging toe is en u die € 2.000,- toch zou uitgeven. De terugverdientijd van de warmtepomp is in dit voorbeeld 5000 / 630 = 7,9 jaar.
Hoe meer gas u verbruikt, hoe meer er valt te besparen met een warmtepomp, hoe sneller de investering is terugverdient. Verder is het mogelijk om het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp te compenseren met zonnepanelen op het dak. In dat geval bent u zelfvoorzienend en dat heeft ook invloed op de terugverdientijd. Bij grotere projecten, die veel elektriciteit verbruiken en in een andere belastingschaal vallen en daardoor minder per kWh voor elektriciteit betalen, is de besparing t.o.v. gas nog groter.
In het geval van een nieuwbouwhuis, zijn de cijfers nog gunstiger. Daar spelen namelijk nog een aantal factoren mee die van de investering afgetrokken kunnen worden. Er hoeft namelijk geen gasleiding naar het huis gelegd te worden door het nutsbedrijf zoals Liander à € 869,-. Dit geldt bij een maximale afstand van 25 meter naar de hoofdgasleiding, alles daarboven kost € 33,- per meter. Daarnaast hoeft er ook geen distributie van gas plaats te vinden in het huis, waardoor hier geen leidingwerk en rookgasafvoer voor aangelegd hoeft te worden à € 800,-. Beide bedragen kunnen dus van de totaalinvestering extra worden afgetrokken, zodat de meerinvestering van een warmtepomp t.o.v. een Cv-ketel op gas in een nieuwbouwhuis uitkomt op: € 9.000,- – € 2.000,- – € 2.000,- – € 869,- – € 800,- = € 3.331,-
Die meerinvestering is nog sneller terugverdient, namelijk in € 3.331,- / 630 = 5,3 jaar.
In dit vergelijk hebben we het nog niet eens gehad over de meerwaarde van het huis of gebouw. De marktwaarde van uw object zal stijgen wanneer er niet meer verwarmd hoeft te worden met gas.
